وصیت‌نامه قمرالملوک وزیری – ۱۳۳۸

من مرده ام اما خاطره حیات هنری‌ام نمرده است. وقتی که تو، این درد دلهای مرا میخوانی، من زیر خروارها خاک سرد و سیاه خفته ام. دیگر از حنجره خشکم صوتی بر نمی‌خیزد و دنیایم تاریک و خاموش است اما روحم عظمتش را از دست نداده و هنرم را بنده زور و زر و خیانت نکردم. مطمئنم کسی بعد از مرگم، از من بدگویی نمیکند.

من هیچ ثروتی ندارم، اما دلهای یتیمانی را دارم که به خاطر مرگم از غم مالامال میشوند. چشمهایی را دارم که در فقدانم اشک می ریزند. همان‌ هایی که با پولم پرورش یافتند، شوهر کردند، داماد شدند و به جای اینکه جایشان در مراکز فساد و زندان باشد، انسانهای خوشبختی هستند. بعضیها میگفتند: ما باید هرچه بیشتر پول بگیریم تا قمر نشویم.

نمیدانند که کنسرتهایم با آن چنان استقبالی روبرو میشد که مردم از در و دیوارش بالا میرفتند و بلیط ها را به ۱۰ برابر قیمت میخریدند. اما تمام آنچه را که میگرفتم به موسسات خیریه و دارالایتام می‌بخشیدم که برایم لذتی وصف نشدنی داشت.

شبی نزدیک خانه ام مردی را دیدم که به دیوار تکیه داده و چشمانش پر اشک است. گفتم مرا میشناسی ؟ اشکهایش را پنهان و گفت: کیست که تو را نشناسد. با زحمت و اصرار وادارش کردم درد دلش را بگوید.
گفت: زنم دوقلو زاییده، یکی مرده و حالا پس از خاکسپاری طفل، بخاطر بی پولی روی رفتن به خانه را ندارم. با سماجت راضی اش کردم تا مرا بخانه اش ببرد.

اطاقی نمناک که زیلوی پاره و رختخوابی پاره‌تر و نور شمعی که پت پت میکرد، تزیینات خانه اش بود. زن بی حال بود و طفل‌بیگناه سینه خشک مادرش را می‌مکید. دلم آنقدر به درد آمد که وصف‌نشدنی بود. پول دادم و مرد را راهی کردم چند پرس چلوکباب، تخم‌ مرغ، شیر، خرما و اقلام دیگر بخرد. طفل را تروخشک و قنداق پاره را عوض کردم و تمام ۵۰۰۰ تومان (۱۰۰سال پیش) دستمزد آن شبم را لای قنداق طفل گذاشتم.

شبی دیگر که از کنسرت بخانه برمی‌گشتم تا درشکه چی لاله زار مرا بخانه ببرد. درشکه ‌چی مرا نشناخت و زبان شکوه از وضع ناگوارش کرد. گفت: فردا عروسی پسرم است، شرمنده رویش که نمی توانم جشن مفصلی برایش بگیرم.

فردایش با پرس و جوی فراوان بدون اینکه درشکه‌چی بویی ببرد، آدرس منزلش را یافتم و کلیه اقلام و امکانات را برایش فراهم و خانه اش را چراغانی کردم و در مجلس عروسی با افتخار خواندم‌، شوقی که آن لحظه درچهره مرد دیدم، بالاترین شادی و افتخار برایم بود و احساس عظمت کردم. انگار تمام فرشتگان و ارواح مقدس زیر گوشم زمزمه میکنند: قمر تو بهتری زن دنیایی.

ای بد خواهان بدانید که قمر با افتخار و بزرگی، باهنر زیست. امروز که زیر خروارها خاک خفته ام، نه دلی را شکسته ام و نه کسی از من کینه به دل دارد. میدانم دلهای عاشقان هنرم در غمم شکسته. ما رفتیم اما شما که این هنر ملی و فاخر را به مادیات می‌فروشید و آلوده میکنید و نقطه روشنی در زندگی ندارید، گناهتان نابخشودنی است.

(هفته نامه هامون – خرداد ۷۶)
نگارش: بردیا وفا

یاد و خاطره ی خواننده ی مردمی قمرالملوک وزیری جاودانه باد                           

آموزشگاه موسیقی – آموزشگاه موسیقی شرق تهران

کلنل علینقی وزیری (زاده ۱۲۶۵ یا ۱۲۶۶ – درگذشت ۱۸ شهریور ۱۳۵۸) موسیقی‌دان و آموزگار موسیقی و از پیشگامان آهنگ‌سازی برای اجرای ارکستری موسیقی ایرانی بود.

زندگینامه کلنل علینقی وزیری

کلنل علینقی وزیری یکی از فرزندان بی‌بی‌خانم استرآبادی، نویسنده، بنیان‌گذار اولین دبستان دخترانه و یکی از نخستین پیشگامان حقوق زنان ایران بود. از دیگر خواهر و برادران علینقی می‌توان حسنعلی وزیری، مولود وزیری، خدیجه افضل وزیری، علیرضا وزیری را نام برد.

پدرش موسی وزیری افسر قزاقخانه بود. از ۱۴ سالگی با موسیقی آشنا شد. نزد دایی دکترش حسینعلی خان مقدمات نواختن تار را آموخت. برادر کوچکتر او حسنعلی خان در جایی گفته بود که برادرم هر جا که ساز می‌دید نمونه‌ای از آن را برای خود تهیه می‌کرد و به تدریج اتاقش پر از ساز شده بود اما او به ویولن و تار علاقهٔ بیشتری داشت.

در میان افسران دسته موزیک از سلیمان خان ارمنی موزیک نظام درس گرفت و با مطیع الدوله حجازی دوستش -که مشق ویولن می‌کرد- شاگرد کشیشی شدند که معلم مدرسه سن لویی بود و به آنان موسیقی علمی مغرب زمین و ارگ می‌آموخت. وی در تمرین تار آنقدر افراط می‌کرد که به قول همسر اولش شام و ناهار نداشت. خود را در صندوقخانه منزل حبس می‌کرد و در تاریکی ساز می‌زد تا انگشتانش به جای پرده‌ها عادت کنند.

وزیری قبل از آن که به اروپا مسافرت کند بعضی سازها را می‌نواخت و از مقدمات موسیقی نظری و خط موسیقی هم اطلاع داشت. سپس به وسیله صمصام الملک بیات که تمام هزینهٔ اقامت چند ساله اش در اروپا را تقبل نمود، به فرانسه مسافرت کرد و مدت سه سال در آموزشگاه عالی موسیقی به تحصیل علم هماهنگی و آواز مشغول گردید و در خارج از مدرسه هم در رشته‌های مختلف موسیقی مطالعاتی کرد و سپس به آلمان رفت و بیش از یک سال در هنرستان عالی موسیقی برلن (موزیک هوخشوله) در کلاس‌های مختلف حاضر شد.

چون منظور وزیری این بود که به محض بازگشت به ایران آموزشگاهی تأسیس کند و در ایران هم متخصصی وجود نداشت، مجبور شد شخصاً در رشته‌های مختلفی بررسی کند تا در ایران در تدریس قسمت‌های مختلف دچار مشکل نشود.

پس از ورود به ایران مدرسه موسیقی را در اسفند ۱۳۰۲ تأسیس کرد (در واقع این عنوان یک آموزشگاه موسیقی بود و با هنرستان موسیقی یا مدرسه موسیقی دولتی که در سال ۱۲۹۷ تأسیس و علینقی وزیری دو بار مدیر آن شد اشتباه نشود) او در سال ۱۳۰۳ کلوپ موزیکال را تأسیس کرد که در این کلوپ هفته‌ای یکبار با شاگردان خود کنسرت می‌داد.

وی در سال ۱۳۰۴ اقدام به برگزاری سلسله کنسرت‌ها و سخنرانی‌هایی در زمینه هنر و زیباشناسی موسیقی کرد. مجموعهٔ این سخنرانی‌ها توسط سعید نفیسی جمع‌آوری و چاپ شد. همچنین بخشی از نامه نگاری‌های کلنل با شاگردانش توسط جواد مهدویان پژوهشگر جوان در کتاب نخستین فرهنگستان ایران به چاپ رسید.

وزیری پیشنهاد گنجاندن آموزش سرود در برنامه‌های درسی آموزشگاه‌ها را ارئه نمود که این پیشنهاد در آموزشگاه‌های نظامی عملی شد و قریب دو سال هنرآموزانی از طرف آموزشگاه وزیری سرودهای ملی و نظامی را در مدارس مذکور تدریس می‌کردند.

ریاست مدرسه موزیک در سال ۱۳۰۷ به او محول شد. عنوان این مدرسه به مدرسه موسیقی دولتی تبدیل شد و دوره آن ۵ سال بود. در سال ۱۳۱۲، ۵ نفر از این آموزشگاه فارغ‌التحصیل شدند. در سال مدرسه موسیقی دولتی وسعت یافت و نام آن به مدرسه عالی موسیقی و سپس هنرستان موسیقی تبدیل گردید و شامل دو دوره متوسطه و عالی شد. از ابتدای مهر ۱۳۱۳ در اثر جدیت در امر آموزش موسیقی توانست تدریس سرود را در برنامه درسی آموزش و پرورش دوره دبستان بگنجاند.

عقاید کلنل علینقی وزیری در مورد موسیقی ایرانی

دیگر اینكه هنر در بعضی موارد میتواند انتزاعی و تجریدی باشد در این حالت اگر هنرمند در شرایطی مرفه و شادزیست قدر مسلم آثار شادی‌بخش بوجود میآورد و مورد دیگر كه می‌تواند هنر روزگار ما را (مخصوصاً در موسیقی) بسوی نوعی تحرك، جنبش و شادی راهنمون شود حمایت موسیقیدان از جانب سازمانهای مؤثر اجتماعی است.

من در زمانیكه بوطن بازگشتم با وجود عدم وسایل كوشش كردم این تحرك و جنبش را در موسیقی احیاء نمایم و مؤید و نمونه آن آثاریست كه در سالهای ۱۳۰۴ شمسی و بعد از آن بوجود آوردم مانند: انواع سرودها و مارشها و اپرت‌ها و ترانه‌ها كه اشعار آنها از شعرای متقدم و متأخر و معاصر بود مانن سرود « ای وطن »، «سرود خاك ایران»، «مارش ظفر»، « اپرت دائی كچل»، قطعه « من بی‌مایه » و سرود :كشور ما ایران بود پادشهش كوروش و دارا بود و مارش « پیام به سیروس » كه شعر آن از ادیب الممالك فراهانی است.

استاد درباره شاگردان برجسته خود گفتند:

از میان تعداد زیادی كه موسیقی را نزد من آموختند چندتن هنر موسیقی را حرفه خود قرار دادند و برخی بكارهای دیگر پرداختند از جمله كسانیكه موسیقی را حرفه اصلی قرار ندادند تا آنجا كه بخاطر دارم عبارتند از آقایان:

• دكتر محمد حسین ادیب « وزیر اسبق بهداری»
• كاظمی « وزیر اسبق امور خارجه»
• پروفسور منوچهر وارسته « استاد دانشگاه جنگ»
• علی مشیر « معاون اسبق وزارت دارائی»

و شاگردانی كه رشته هنر و موسیقی را ادامه دادند و درحال حاضر هریك در حد خود از نام‌آوران این هنر می باشند عبارتند از:

• حسینعلی ملاح
• حشمت سنجری
• عبدالعلی وزیری
• جواد معروفی
• ابوالحسن صبا
• روح الله خالقی
• موسی معروفی
• خادم میثاق
• فروتن راد

آخرین اثر کلنل علینقی وزیری

كلنل وزیری درباره آخرین اثر خویش اظهار داشت: آخرین اثر من در موسیقی (سنفونی نفت) است كه در جریان مبارزه ملت ایران علیه بیدادگری بیگانگان نسبت بایران در حدود سال 1328 ساخته شده متأسفانه نت این سنفونی درحال حاضر در اختیار من نیست و نزد دوست وفادار و صمیمیم سلیمان سپانلو بود كه از شاگردان من بود و تار نیز خوب مینواخت لیكن این دوست صدیق چند سال قبل درگذشت.

آخرین سمت استاد كلنل وزیری

آخرین سمت من در دانشگاه استاد كرسی زیبا شناسی بود كه چند سال پیش با عنوان استاد ممتاز دانشگاه تهران بازنشسته شدم چون متجاوز از هشتاد سال از عمرم میگذرد لیكن با كهولت و كسالت و بیماریهای مختلفی كه «لازمه پیری است» بیشتر اوقات را به استماع موسیقی و مطالعه برخی از نشریات خارجی و ایرانی و همچنین خواندن آثار شاعران این روزگار می‌گذرانم من توجه خاصی به شعرهای خوب شاعران جوان معاصر دارم و باید بگویم قسمت اعظم اوقات من صرف خواندن آثار این شاعران می‌شود و از پاره‌ای از آنها خوشم می‌آید، رونویس برمی‌دارم و بهنگام فراغت با حفظ كردن آنها خود را مشغول می‌كنم.

مانند: فریدون مشیری، محمود كیانوش، نصرت رحمانی، مهدی اخوان ثالث، سیمین بهبهانی، نادر نادرپور، بیژن سمندر، سیاوش كسرائی و پرویز خائفی. برای همه این شعرا و هنرمندان كه در هر رشته و زمینه هنری كار می كنند آرزوی موفقیت دارم.

آثار مکتوب:
• دستور تار وسه تار (دو جلد چاپ برلن)
• دستور ویولون (۲ ج)
• موسیقی نظری (۳ بخش)
• در عالم موسیقی وصنعت (مجموعه خطابه‌ها)
• تاریخ عمومی هنر و زیباشناسی
• سرودها از پندهای سعدی و مجموعه نوشته‌های پراکنده (به کوشش سید علیرضا میرعلی نقی)
• سرودهای مدارس «از پندهای فردوسی» (۱۳۱۲ تهران)
• عروض نو
• نظری به موسیقی ایرانی و آوازشناسی (۱۳۱۳ تهران)
• نظری مفصل به موسیقی غربی و آکوردشناسی (۱۳۱۳ تهران)
• آرمنی موسیقی ربع‌پرده‌ای («تاریخ تحریر ۱۳۱۴» در دست چاپ)
• دستور جدید کار ۱۳۱۵، تهران
• دستور ویولن برای دوره مقدماتی (جلد اول ۱۳۱۵ تهران)
• دستور ویولن شامل آوازهای ایرانی (جلد دوم ۱۳۱۵ تهران)
• سرودهای مدارس «از پندهای سعدی» (۱۳۱۶ تهران)
• سه پیشاهنگ (۱۳۱۶ تهران)
• خواندنی‌های کودکان در پنج جلد (۱۳۲۶ تهران)
• مرال جنگل (۱۳۲۸ تهران)
• زیباشناسی در هنر و طبیعت (چاپ دانشگاه تهران ۱۳۲۹)
• زیباشناسی تحلیلی اثر پی یر گاستالا (ترجمه وزیری چاپ دانشگاه تهران ۱۳۲۶)
• تاریخ عمومی هنرهای مصور (جلد دوم چاپ دانشگاه تهران ۱۳۴۶)

آثار صوتی:
• صفحات گرامافون شامل:
• تکنوازی‌های تار
• همنوازی‌ها (با ساز/ ارکستر / آواز) از ساخته‌های خود همراه کلام حسین گل گلاب و دیگران.
• بازسازی شده‌ها توسط ارکستر بزرگ رادیو تهران، به رهبری روح‌الله خالقی و جواد معروفی.
• قطعه بندباز

علینقی وزیری سرانجام در بامداد روز یکشنبه هجدهم شهریورماه ۱۳۵۸ در سنین بین ۹۱–۹۲ سالگی در بیمارستان جم تهران درگذشت و در مقبره خانوادگی به خاک سپرده شد.

به خاطر سابقه کار نظامی خود بیشتر به «کلنل» معروف بود. ایرج میرزا در وصف او در منظومه زهره و منوچهر از زبان زهره گفته‌ است:

من کلنل را کلنل کرده‌ام               پنجهٔ او رهزن دل کرده‌ام
نام مجازیش علی‌النقی‌ست            نام حقیقیش ابوالموسیقی‌ست

آموزشگاه موسیقی در شرق تهران – آموزشگاه موسیقی نارمک – آموزشگاه موسیقی

استاد جلیل شهناز رپرتوار موسیقی ایران؛ جلیل شهناز هم نوازنده و هم آهنگسازی توانا برای موسیقی ایرانی محسوب می‌شود

وجوه ناشناخته استاد جلیل شهناز

ردیف دستگاهی، نقطه ثقل و بعضاً نقطه عظیمت موسیقی ایرانی قلمداد شده است. ردیف معیارسنج حدود و ثغور یک نوازنده و موسیقی‌دان ایرانی محسوب می‌شود. سخن گفته شده، با اندکی تفاوت، نظر عمده اصالت‌گرایان موسیقی ایرانی است. در مقابل این رأی، آرایی مطرح شده که ردیف تنها به عنوان نقطه آغاز کار محسوب می‌شود؛ بر نوازنده و موسیقی‌دان فرض است که در چارچوب ردیف دستگاهی دست به ابتکار و خلاقیت بزند. مدعیان این نظر حتی مفاهیمی مانند آهنگسازی و بداهه‌نوازی را در چارچوب ردیف مطرح کردند. نظریه‌پردازان مدرن که از محدوده چارچوب هم خارج شدند و قائل به نوعی ساختارشکنی شدند.

نظریه نگارنده تا حدی از مبادی مدرن پیروی می‌کند. بر این اعتقاد است که رپرتوار ردیف محدود است و باید به خلق فضاهای جدید در موسیقی پرداخت. نمونه بارز این خلاقیت و مدرن‌سازی کلنل وزیری بود. وی در کنار ساخت اتود در دستگاه‌های مختلف موسیقی، در صدد نشان دادن فضاهای دیگری در قلمرو موسیقی بود. به طور رسمی و آکادمیک، ما از زمان وزیری، توانستیم قلمرو آهنگسازی را تجربه کنیم که این نیز محصول آن فضاسازی و نوآوری بود.
البته به عقیده نگارنده دامنه خلاقیت وزیری محدود بود. اما به خوبی توانست، امکان فرآروی از ردیف دستگاهی و جریان آهنگسازی را در موسیقی ما هموار سازد.

نواخت تار در حوزه ردیف

عمده نوازندگان تار ما یا ردیف‌نواز بودند، یا بداهه‌سرا و مدعی خوش‌نوازی و خوش‌کوکی در ساز هستند. به عنوان نمونه فرهنگ شریف، نوازنده‌ای است که کمتر نوازنده‌ای مانند وی به صدادهی و صداسازی از تار، این همه تأکید داشته است.

به خوبی امکانات صدادهی ساز را می‌شناسد و شگردهایی را نمایان ساخته است که بسیاری از نوازندگان تار (حتی خود استاد جلیل شهناز) میراث‌دار آن هستند.

اما فرهنگ شریف، هیچ‌گاه در مقام آهنگسازی و ملودی‌سازی در ساز خویش نبوده است. رپرتوار نواخت شریف محدود است.

اما داستان جلیل شهناز، تفاوت اساسی با تمامی نوازندگان تار دارد. وی با بهره گیری از حربه‌های مختلف خوش‌صدایی و صدادهی در ساز، در صدد آهنگسازی و ملودی‌سازی است.
استاد جلیل شهناز هم نوازنده و هم آهنگسازی توانا برای موسیقی ایرانی محسوب می‌شود. پر ملودی و واریته‌ترین ساز ایرانی، ساز جلیل شهناز است.

پس از موسیقی گلهایی، دو جریان در موسیقی ایرانی رایج شد:

یک جریان همان جریان ردیف‌گرای اصالت‌مند بود و دیگری بر سیاق فضای گلها، در صدد آهنگسازی بود. جلیل شهناز محصول فضای گلهایی است. گرچه که اشراف کامل به ردیف و مبادی ردیف داشت.

آموزشگاه موسیقی در شرق تهران – آموزشگاه موسیقی نارمک – آموزشگاه موسیقی

بمناسبت چهارمین سال درگذشت استاد جلیل شهناز

جلیل شهناز یکی از بزرگ ‌ترین و سرشناس ترین نوازندگان تار و سه تار سده اخیر در ایران

استاد جلیل شهناز در سال ۱۳۰۰ در دستگرد اصفهان بدنیا آمد و در نوجوانی پس از فراگیری رموز ساز تار در سال ۱۳۳۶ به دعوت داود پیرنیا به برنامه گل‌ها دعوت شد و در کنار دیگر هنرمندان از جمله: حبیب الله بدیعی، مهندس همایون خرم، رضا ورزنده، اصغر بهاری، فرهنگ شریف، لطف الله مجد، حسن کسائی و تاج اصفهانی فعالیت هنرمندانه‌اش را اعتلاء بخشید.

استاد شهناز در نواختن ساز تار دارای سبکی منحصر به فرد که ویژه اجرای خودشان بود برخوردار بود؛ ایشان دارای پنجه‌ای بسیار لطیف و دلنشین بود و اجرای بسیار روان و روشن داشت.
آثار به جا مانده از این هنرمند آثاری ست بس گران‌بها در تاریخ موسیقی ایران که صدای هنرمندان بزرگ گل‌ها، اساتید همچون محمودی خوانساری، حسین قوامی،غلامحسین بنان، عبدالوهاب شهیدی، ایرج، اکبر گلپایگانی، و تاج اصفهان با سرپنجه‌های این استاد نازنین همراهی شده است.
روانش شاد شاد شاد

آموزشگاه موسیقی نوای محجوبی آموزشگاه موسیقی شرق تهران

شعر و موسیقی دکتر مهدی فروغ موضوعی است که ما در این بخش به آن پرداخته‌ایم.
آواز در بین آثار موسیقی حکم نقاشی مینیاتور را دارد. نکات و مضامین صوتی آن باید از ابتدا تا انتها بکر و بدیع باشد. همانطور که خطوط و انحناهای قطعه‌ی مینیاتور در زیر شیشه‌ی ذره بین صاف و محکم و روان دیده می‌شود یک قطعه آواز هم باید در زیر ذره بین تحقیق و تحلیل از نقص و عیب عاری باشد.

چون عموما آواز کوتاه است و مجالی برای بسط آن نیست از لحاظ افاده‌ی مفهوم و معنا البته معنای موسیقی به زبان موسیقی، باید کامل باشد.به عبارت دیگر مصنف (خواننده‌ی هوشمند) فکر موسیقی خود را با رعایت شرط کامل اختصار باید بیان و توصیف کند.
کمال و زیبایی یک قطعه آواز در طرز توصیف همین فکر می‌باشد. فکر موسیقی و نحوه بیان آن هر چه مناسب تر باشد آواز بیشتر و بهتر به دل می‌نشیند.

منبع::شعر و موسیقی دکتر مهدی فروغ

رسول رهو، خواننده، مدرس و پژوهشگر موسیقی و زبان و ادب پارسی

آموزشگاه موسیقی نوای محجوبی آموزشگاه موسیقی شرق تهران

انواع موسیقی آوازی و تعاریف آن

موسیقی آوازی از بنیادی ترین انواع موسیقی متداول جهان است که از پیوند آواز با کلام حاصل می شود و هر ملتی بنا به گذشته ی تاریخی و ادبیات و شعر و موسیقی خود، با آن مانوس است.
شاید بدان سبب است که در ایران شعر رواج بیشتری داشته و فرم های گوناگون موسیقی سازی کمتر معمول بوده است و نیز به علل تاریخی دیگر، موسیقی آوازی که به همراه شعر عرضه می شود اهمیت زیادتری یافته است؛ از این رو ما به بخشی از موسیقی کلاسیک ملی (موسیقی سنتی) خود، نام “آواز” نهاده ایم.

چنان که می گوییم: آواز دشتی، آواز ابوعطا، آواز افشاری، آواز بیات ترک، آواز بیات اصفهان؛ این در حالی است که اگر موسیقی سنتی با ساز تنها و بدون خواننده هم اجرا شود همچنان “آواز” نامیده می شود؛ زیرا در حقیقت این موسیقی و حتی دستگاه های ردیف آن نیز هر یک مجموعه ای از موسیقی آوازی است که به وسیله ی ساز اجرا می شود.
نوع دیگری از موسیقی آوازی ما که در سال هایی نه چندان دور بسیار رایج بوده،”تصنیف” و”ترانه” است که تا حدی زیاد در ساخت آن ها به شکل های مختلف به ویژه از نظر کمیت زیاده روی شده و به لحاظ کیفیت نیز اغلب در سطح پایینی قرار دارند؛ ضمن این که آثار ماندگار نیز کم و بیش در بین آن ها وجود دارد.
در این هر دو نوع موسیقی ایرانی (آواز سنتی و تصنیف)، شعر و موسیقی آوازی، دو رکن اساسی و جدایی ناپذیرند و هر یک از این هر دو هنر، ضمن استقلالی که دارند نمی توانند به تنهایی نشان دهنده و نمودار موسیقی آوازی ما باشند.
اگر شعری با ارزش به آهنگی درآید که با آن همخوانی نداشته باشد، علاوه بر این که اثر تازه و با ارزشی به وجود نیامده بلکه اعتبار شعر نیز از بین رفته است. همچنین اگر برای نغمه ی زیبایی، شعری بسرآیند که ارتباط حرکات، پستی و بلندی و دیگر ویژگی های موسیقی آوازی در آن رعایت نشده باشد، زیبایی ملودی و ارزش موسیقایی آن از دست رفته است. بنابراین در هر دو صورت، رعایت خصوصیات و موقعیت هر یک از این هنرها برای پیوند با دیگری لازم و ضروری است و از این جا می توان به ارزش و اهمیت رعایت قواعد پیوند شعر و موسیقی آوازی پی برد.
البته همان طور که هر رشته ای قواعد و فنونی دارد که رعایت و به کارگیری آن ها برای رسیدن به هدف اصلی لازم است، برای پیوند شعر و موسیقی آوازی نیز اصول و قانون مندی های خاصی وجود دارد که باید افزون بر داشتن ذوق سلیم و درونمایه ی هنری، آن ها را آموخت و به کار گرفت تا اثری دلپذیر به وجود آید.
“سرود” نیز نوعی موسیقی آوازی است که در آن، برای ایجاد تاثیر بیشتر در شعر، موسیقی به یاری کلام می رود و بی گمان به دلیل همین ویژگی بوده است که در سال های دهه ی شصت، بنابه شرایط زمان، به کارگیری آن در ایران به مبالغه و گزافه کشانده شد و هر نوع موسیقی سره و ناسره با نام “سرود” به کار گرفته شد. بی شک در شکل واقعی سرود که نوعی مارش با کلام است و رواج جهانی دارد، باید اصول و قواعد پیوند شعر و موسیقی آوازی رعایت شود تا کلام تاثیر بیشتری داشته باشد.
این نکته را نیز نباید فراموش کرد که تنها رعایت قواعد و اصول، اثر زیبا و ارزشمند به وجود نمی آورد، بلکه ذوق سلیم و جوهر درونی هنرمند است که پایه و اساس آفرینش های هنری قرار می گیرد و فن، همچون ابزاری برای بیان هر چه بهتر احساسات هنرمند به کار گرفته می شود و باید آن را به خدمت اندیشه و ذوق سلیم گرفت تا نتیجه ی مطلوب به دست آید.
در حقیقت ذوق و فن در آفرینش های هنری لازم و ملزوم یکدیگرند و بی شک، ذوق پرورش یافته با توانمندی و استحکام بیشتری می تواند خالق اثر هنری باشد.

رسول رهو؛ خواننده، مدرس و پژوهشگر موسیقی و زبان و ادب پارسی